Bilinen en zehirli biyolojik maddelerden biri olan ‘botulinum toksini’  Clostridium Botulinum bakterisi tarafından üretilen bir nörotoksindir. C.Botulinum’un antijenik olan ayrıştırılabilen 8 farklı ekzotoksini bulunur.Bunlardan A toksini günümüzde Botoks uygulamasında kullandığımız toksindir. Hepsi sinir-kas kavşağında asetilkolin isimde bir maddenin salınımını engeller, bu da sinir iletiminin bloke olmasıyla kas kasılmasında zayıflamaya neden olur. Elbette geçici olan bu kas güçsüzlüğü tipik olarak 3 ay sürer.

Botulinum toksininin tarihçesine bakacak olursak, ölümcül zehirlenmeye neden olduğu bilinen ilk vakalar 1793 de Almanya’nın Wilbad köyünde görülür. 1817-1822 yılları arasında Alman doktor Justinus Kerner, bu besin zehirlenme vakalarını detaylı şekilde araştırarak, klinik bulgularını tanımlar . 1870’de Alman doktor Müller tarafından sosis kaynaklı gelişen bu zehirlenmelere Latince sosis anlamına gelen ‘botulus’ tan türeyen ‘botulism’ ismi verilir.  1895’te Belçikalı Prof. Emile Van Ermengem tarafından ‘clostridium botulinum’ bakterisi ilk kez izole edilir. 1928’de Dr. Edward J Schantz kristal formda kültürlenmiş Clostridium botulinum’dan BoNT-A ekzotoksinini izole ederek saflaştırmayı başarır. Ardından 1949’da Dr. Burgen ve ekibi Clostridium botulinum’un kas-sinir iletimini bloke ettiğini keşfeder.

1980’de BoNT-A yani botoks, insanlarda ilk kez şaşılık tedavisinde kullanılır. 1989’da BoNT-A (BOTOX® ticari ismiyle) 12 yaşından küçük hastalarda şaşılık, bleferospazm ve hemifasiyal spazm tedavisinde kullanılmak üzere  ABD FDA tarafından onaylanır. 2000 yılında servikal distoni , 2001’de koltukaltı aşırı terlemesi, 2002’de kaş çatma çizgileri (glabella) tedavisinde ABD FDA tarafından kullanım onayı alır.

Kas spazmının kontrollü şekilde düzeltmek ve kas gevşemesi sağlamak için 40 yılı aşkındır ilaç statüsünde kullanılan Botoks bilinenin aksine yılan zehiri değildir. Özellikle ev yapımı konservelerin bozulması sonucu, bunların içinde üreyen ve yenilmesiyle ölümcül besin zehirlenmesine neden olan Clostridium botulinum isimli bakterinin toksininin saflaştırılarak ilaç haline getirilmiş şeklidir.

“Bu yazı içeriği bilgilendirme amaçlıdır. Konuyla ilgili daha detaylı ve doğru bilgiye ulaşmak için lütfen doktorunuza başvurunuz.”

Sevgiler;

Dr. Deniz Heppekcan